Kirish: Kriptovalyuta va Qonuniy Tartibga Solishning Ahamiyati
Kriptovalyuta bozori O‘zbekistonda tez sur’atlar bilan rivojlanmoqda. 2022-yilda qabul qilingan «Kripto aktivlar to‘g‘risidagi» qonun mamlakatda virtual valyutalar, tokenlar va blokcheyn texnologiyalarini tartibga solish uchun asos yaratdi. Bu qonuniy ramka investorlar, bizneslar va davlat organlari uchun aniq qoidalarni belgilab beradi, xavfsizlik va innovatsiyalarni qo‘llab-quvvatlaydi. Ushbu qo‘llanmada siz qonunning asosiy jihatlari, amaliy oqibatlari va tez-tez so‘raladigan savollarga batafsil javob topasiz.
O‘zbekistonda Kripto Aktivlar Qonuni: Asosiy Qoidalar
2022-yil 28-aprelda prezident Shavkat Mirziyoyev tomonidan imzolangan qonun quyidagi prinsiplarni o‘rnatadi:
- Huquqiy maqom: Kripto aktivlar mol-mulkning raqamli shakli sifatida tan olinadi
- Reyestr talabi: Barcha kriptobirja va mining korxonalari Milliy perspektivli loyihalar agentligida ro‘yxatdan o‘tishi shart
- Soliq imtiyozlari: 2025-yilgacha kripto aktivlar bo‘yicha daromad solig‘i 0%
- Cheklovlar: Kriptovalyutalar to‘lov vositasi sifatida taqiqlangan
Qonunning Asosiy Bo‘limlari va Innovatsion Jihatlari
Qonunning eng muhim yangiliklari:
- Mining litsenziyasi: Elektron hukumat portalida (my.gov.uz) maxsus ruxsatnoma olish majburiyati
- Kripto-xizmatlar: Faqat litsenziyaga ega bo‘lgan provayderlar O‘zbekiston fuqarolariga xizmat ko‘rsatishi mumkin
- Xalqaro standartlar: FATF tavsiyalariga muvofiq AML/KYC qoidalari joriy etilgan
- NFT va DeFi: Tokenlashtirilgan aktivlar va defi platformalari alohida reglamentga ega
Investorlar va Kompaniyalar Uchun Oqibatlar
Qonun amal qilish boshlaganidan keyin:
- Litsenziyalangan birjalarda (masalan, Uznex) faqat O‘zbekiston so‘mi evaziga savdo qilish mumkin
- Xorijiy kriptobirjalarga kirish milliy internet-provayderlar tomonidan bloklangan
- Mining faoliyati uchun maxsus sanoat zonasi (Navoiy viloyati) ajratilgan
- Banklar kripto aktivlarni moliya aktivlari sifatida saqlashi taqiqlangan
Kelajakdagi O‘zgarishlar va Takomillashtirishlar
2024-2025 yillarda kutilgan yangiliklar:
- Markaziy bank raqamli so‘m (CBDC) loyihasini ishlab chiqish
- Kripto aktivlar bo‘yicha soliq imtiyozlarining 2025-yildan keyin qayta ko‘rib chiqilishi
- Xalqaro kripto-birjalar bilan hamkorlikni kengaytirish
- Smart-kontraktlar va DAO tashkilotlari uchun huquqiy ramka ishlab chiqilishi
Ko’p Beriladigan Savollar (FAQ)
O‘zbekistonda kriptovalyuta savdosi qonuniymi?
Ha, faqat litsenziyaga ega bo‘lgan mahalliy birjalarda va so‘m evaziga qonuniydir. Xorijiy platformalarda savdo qilish taqiqlangan.
Kriptodan olingan daromad soliqqa tortiladimi?
2025-yilgacha kripto aktivlar bo‘yicha daromad solig‘i 0% miqdorida. Keyingi davr soliq stavkalari qayta ko‘rib chiqiladi.
Kriptovalyutada to‘lov qilish mumkinmi?
Yo‘q, qonunga ko‘ra kriptovalyutalar to‘lov vositasi sifatida ishlatilishi taqiqlangan. Faqat O‘zbekiston so‘mi qonuniy to‘lov vositasi hisoblanadi.
Mining qilish uchun litsenziya olish jarayoni qanday?
Litsenziya olish uchun elektron ariza topshirish, texnik xususiyatlarni taqdim etish va davlat bojini to‘lash kerak. To‘liq tartib my.gov.uz portalida e’lon qilingan.
NFT san’at asarlari qonun doirasida qanday tartibga solinadi?
NFTlar «raqamli aktivlar» sifatida tasniflanadi. Savdosi litsenziyalangan platformalarda amalga oshirilishi va mualliflik huquqi qonunlari bilan tartibga solinishi kerak.
